Rioja to najważniejszy hiszpański region winiarski, który jako pierwszy otrzymał denominację DOCa. Region, rozciągający się na 100 km wzdłuż doliny rzeki Ebro, gdzie obsadzono winoroślą ponad 65 tys hektarów. Od lat 80-tych XX wieku, kiedy wprowadzono klasyfikację win odnosząc ją do długości dojrzewania (w beczkach i butelkach), region stał się największym skupiskiem beczek na świecie. Riojańczycy do tego stopnia pokochali amerykański dąb, że na świecie utrwalił się stereotyp, że Rioja to beczka i Rioja to wanilia. W stereotypach zawsze jest wiele prawdy, chociaż jest wiele wyjątków. Rioja to region stylistyk i różnych filozofii podejścia do winiarstwa.

Do lat 80-tych wina również były różnorodne, korzystano z beczek, jednak były to w większości beczki używane. Przy krótszej maceracji i dłuższym beczkowaniu, wina posiadały jaśniejszy kolor, który w beczce jeszcze bladł. W efekcie wypuszczano już gotowe wino na rynek, minimum po kilku, kilkunastu a czasem nawet po kilkudziesięciu latach leżakowania (!) Te wina nazywa się potocznie stylem tradycyjnym. Od lat 80-tych, kiedy wprowadzono klasyfikację (Crianza - Reserva - Gran Reserva), a gusta na świecie zmieniły się, konsumenci poszukiwali win nasyconych, pełnych, mocnych - Riojy "poszły" w tym kierunku. Dłuższa maceracja dawała intensywniejszy kolor i wyższą taninę, a nowe beczki dębowe wpływały na wyższą aromatyczność. Wina zaczęto sprzedawać zaraz po spełnieniu kryteriów klasyfikacji. Ten styl nazywamy dziś modernistycznym.

Dziś większość specjalistów uważa, że Rioja podzielona jest winiarsko pomiędzy te dwa style. Osobiście uważam, że jest jeszcze jeden styl - "postmodernizm". Przez 20 lat intensywnego (nadmiernego) używania beczek i klasyfikacji związanej z długością leżakowania, Rioja zatraciła swoją tożsamość. W epoce na regionalizm, indywidualność, niektórzy producenci odrzucają nazewnictwo związane z beczką i wracają do terroir. Na etykietach znów zaczęły pojawiać się nazwy winnic, a nawet pojedynczych parceli. Beczki używa się mniej, często amerykańską zastępując kaukaską - bardziej rustykalną, a nowy dąb - używanym. Młodzi producenci eksperymentują także z winifikacją, kierując swoje kroki ku maceracji węglowej. Coraz częściej stosuje się miejscowe odmiany jak Graciano (jedyny stary, prawdziwie autochtoniczny szczep Riojy), czy Maturana Tinta (dodany do apelacji w 2007). Trzy powyższe filozofie uzupełniane są różnymi szczepami i kolorami win. Efektem tego powstaje fascynująca mieszanka.

Ps. Już po podsumowaniu panelu miałem okazję degustować Rioję wytwarzaną metodą passerilage, podczas której kiście winogron podkręcane są na krzewach i zaczynają schnąć. W degustacji bardzo podobne do Amarone (Amargone della Marmoticella)...

Poniżej 27 win z regionu Rioja, degustowanych podczas warsztatów w październiku 2016, warsztatów, które pokazały zaproszonym gościom jak różnorodne są wina pochodzące z tego regionu.

WINA MUSUJĄCE

Apelacja DOCa Rioja nie zezwala na wytwarzanie win musujących, co nie oznacza że tamtejsi producenci nie wytwarzają "bąbelków". Owszem, robią i to z powodzeniem, tylko że pod ogólnokrajową apelacją DO Cava. Szczepy Viura (czyli Macabeo) i Malvasia są dopuszczone w Cava, więc nic nie stoi na przeszkodzie.

Bodegas Muga Conde de Haro Brut 2012 DO Cava
Rocznikowa Cava pochodząca od znanego producenta z Rioja. Pienistość początkowo spora, jednak szybko znika pozostawiając małe bąbelki. Nos delikatnie osadowy, szarlotkowy, z korzennymi akcentami. Usta orzeźwiające, z dobrze zarysowaną, soczystą kwasowością. Doszukamy się zielonego jabłka ze skórką oraz limonkowego finiszu.
OCENA: 6,8 (dobre+), CENA: 99,00, IMPORT: Wielkie Wina

WINA BIAŁE

W regionie Rioja szczepy białe to około 10% wszystkich nasadzeń. Z nich najważniejszą odmianą jest Viura, jednak są teżinne jak Garnacha Blanca, Maturana Blanca, Tempranillo Blanco, Malvasia oraz eksperymentalne nasadzenia Chardonnay, Sauvignon Blanc i Verdejo...

Bodegas LAN Blanco 2014
Wino o jasno słomkowym kolorze i lekkich łzach. Nos czysty, młody i owocowy. Szczególnie dominują nuty jabłek, gruszek i białej śliwki renklody uleny. W ustach młode, świeże, chociaż ze zrównoważoną, zaokrągloną kwasowością. W smaku konsekwentne, soczyste, dojrzałe jabłko. Wino jest proste, ale w tej prostocie porządne. Dobrze schłodzone będzie świetnym aperitifem.
OCENA: 5,9 (dobre), CENA: 36,00, IMPORTER: Mielżyński

Bodegas Valdemar Inspiracion Tempranillo Blanco 2015
Tempranillo Blanco to naturalna mutacja czerwonej wersji Tempranillo. Mutację zaobserwowano pierwszy raz w 1988 roku, a w 2007 roku dopuszczono do apelacji. Dziś jest już szerzej uprawiany, chociaż zdecydowanie ustępuje popularnością Viurze. To wino posiada świeży i młody aromat o mandarynkowo-gruszkowej charakterystyce. Usta są młode, o zaakcentowanej kwasowości, ale też skórkowej treści. Wino jest rześkie i powabne, ale również zadziorne.
OCENA: 6,8 (dobre+), CENA: IMPORTER: Wineland

Bodegas Franco Espanolas Vina Soledad Reserva (Tete de Cuvee) 2005
"Tete de cuvee" to termin znany z Szampanii, a oznacza dokładnie najlepsze cuvee domu szampańskiego. W tym przypadku jest to najlepsze cuvee producenta, wytworzone z wyselekcjonowanych gron. Ponadto jest to "reserva" co w przypadku win białych oznacza 2 lata dojrzewania z czego minimum pół roku w beczce. Ten producent przetrzymał wino aż 2 lata w beczce. Wino wytworzone w 100% z Viury, w kolorze jest lśniąco złote. W aromacie odnajdziemy skórkę od chleba, zbite jabłko, a także zielony włoski orzech. W ustach pełne, wyraźnie dojrzałe i dość ulotne. Zaledwie 12% alkoholu sprawia, że struktura jest dość wątła i nie poprawia tego długi okres beczkowania. Mimo wieku, wino jest całkiem orzeźwiające, z przyjemną kwasowością zielonego jabłka.
OCENA: 7,1 (bardzo dobre), CENA: 69,00, IMPORTER: Rafa-Wino

Bodegas Lopez de Heredia Vina Tondonia Blanco Reserva 2003
Przedstawiciel starej szkoły, który wypuszcza do obrotu wina odpowiednio odleżane. U tego producenta nie ma czegoś takiego jak młode wino! Tutaj mamy 13-letnie białe wino (!) W aromacie znajdziemy solone migdały, włoskie orzechy i zbite jabłko. Po chwili, gdy pierwsze nuty utlenienia przeminą, pojawia się dymny charakter i suszona figa. Usta są pełne, złożone i rozwinięte. Ujmuje słodka korzenność i suszone owoce (figa i jabłko). Widać różnicę klas między nim a poprzednim winem, ale za tym idzie też cena.
OCENA: 7,8 (bardzo dobre), CENA: 155,00, IMPORTER: Winkolekcja

WINA RÓŻOWE

Może w Polsce wina różowe nie są bardzo popularne, ale w zachodniej Europie popyt na nie rośnie bardzo szybko. Równie dużo wina różowego pija się w Hiszpanii, gdzie stanowią ważny element kart win w tapas barach. Do ich wytworzenia używa się zarówno szczepów czerwonych (poprzez krótszą macerację), jak również mieszania szczepów czerwonych z białymi (szkoła szampańska). Mało kto wie, że wina różowe również bywają beczkowane. Tak samo jak wina białe. Jest crianza, reserva i gran reserva. Dla wszystkich leżakowanie w beczce jest minimum 6 miesięcy, ale okres łącznego dojrzewanie jest proporcjonalnie większy (kolejno 12, 24 i 48 miesięcy).

Bodegas Muga Rosado 2015
Wino, w którym wykorzystano dwie metody dla wytwarzania różu... 70% składu wina do czerwone szczepy, krótko macerowane, a 30% biała odmiana Viura - stąd blady kolor różu. W aromacie czerwone, dojrzałe owoce (malina, poziomka), ale też rabarbar i inspirujący kwiat pomarańczy oraz płatki róż. Usta wytrawne, soczyście kwasowe, trochę zielone. Muśnięcie beczki wyczuwalne poprzez akcenty zielonej herbaty na finiszu. Według panelu Winicjatywy - najlepsze wino różowe tego roku.
OCENA: 7,0 (bardzo dobre), CENA: 49,00, IMPORTER: Wielkie Wina

Quebrada Rosado 2014
Różowe wino w zupełnie innym stylu niż Muga Rosado. Ciemniejsze w kolorze, ponieważ wytworzone w 100% z Garnacha Tinto. Nos delikatnie rustykalny, ziemisty i ziołowy, z akcentami truskawek i rabarbaru. Usta bardzo wytrawne, zadziorne i kwasowe. Jest tu kwasowa wiśnia i malina. 13,5% alkoholu tworzy mu kręgosłup.
OCENA: 5,9 (dobre), CENA: 39,00, IMPORT: Wielkie Wina

WINA CZERWONE

Królem czerwonych szczepów w Rioja jest oczywiście Tempranillo. Nie znaczy to, że wszystkie wina są w 100% z tej odmiany. Nie ma jednak zasady apelacyjnej określającej ile w składzie wina musi go być. Czasem w blendzie z Tempranillo występuje Graciano, czasem Mazuelo (Carignan), czasem Garnacha. Apelacja dopuszcza także Maturanę Tinto, ale również eksperymentalne ilości Cabernet Sauvignon. Zdarza się, że Tempranillo nie ma w ogóle w składzie.

Bodegas Lopez Oria Pola Maceracion Carbonica 2013
Wino wytworzony poprzez macerację węglową, gdzie do 90% Tempranillo dodano 10% Viury. W aromacie soczysty, słodki owoc w rodzaju dojrzałej wiśni, ale też z akcentami bananowymi i korzennymi. W ustach również słodka wiśnia, lekkie, zwiewne i codzienne. Ważne by schłodzić do 14-16 stopni, co podkreśli jego delikatność.
OCENA: 5,8 (dobre), CENA: 35,00, IMPORTER: Wineland

Bodegas Franco-Espanolas Royal 2014
Wino częściowo wytwarzane metodą węglową. W aromacie ultra soczyste, z czerwonymi owocami (wiśnie i czerwone porzeczki), ale jest też truskawka i trochę ziemistości. W ustach zwiewnie i lekko, ale nie bez charakteru. Przyjemna sprężystość i delikatna przyprawowość nadają ton winu. W smaku dominują czerwone, nie do końca dojrzałe czereśnie. Wino jest autentyczne i z przyjemnością polecam je jako codzienne wino! Świetny stosunek cena/jakość.
OCENA: 6,8 (dobre+), CENA: 29,90, IMPORT: Rafa Wino
Taron Joven 2014
Wino, po którym od razu można poznać, że nie zastosowano maceracji węglowej. Klasyczne aromaty młodego, niebeczkowanego Tempranillo. Nos jest wyrazistszy, bardziej rustykalny, z umorusaną w ziemi truskawką. Wino jest też bardziej korpulentne od poprzedników, z dobrze zaakcentowaną taniną i soczystą kwasowością. Można stwierdzić, że jest dość zadziorne, przez wyczuwalną alkoholową pikantność na finiszu.
OCENA: 5,9 (dobre), CENA: 28,00, IMPORT: Wine & You
Campo Viejo Joven 2014
Podstawowy produkt od bardzo znanego i dużego producenta. Wina te są spotykane praktycznie w każdym sklepie w Hiszpanii, ale również w wielu miejscach w Polsce. W aromacie znajdziemy ciemny owoc, czereśnię i czarną porzeczkę. Pojawiają się akcenty dymne i skórzane. Usta są dość ziemiste, z wyraźnie zaznaczonym alkoholem, subtelną kwasowością i mieszanką czerwonego i ciemnego owocu. Jest to klasyczna prosta Rioja.
OCENA: 5,6 (dobre), CENA: 29,90, IMPORT: Pernod Ricard
Taron 4m 2014
Kolejne wino od tego producenta, tym razem leżakowane w beczkach 4 miesiące, a grona pochodzą z czterech oznaczonych siedlisk. Nos jest dość intensywny, skoncentrowany, ale elegancki. Owoc jest świeży, soczysty, z dominującą wiśnią i śliwką. Można doszukać się słodkich korzeni i akcentów wanilii, jednak to owoc gra tu pierwsze skrzypce. Usta są spójne i witalne. Kwasowość odpowiednio zarysowana i jak na Rioję przystało - nie męcząca. Tanina zrównoważona jest akcentami wanilii na finiszu. Owoc dojrzały, czerwony, głównie wiśnia z pestką.
OCENA: 6,5 (dobre+), CENA: 34,00, IMPORT: Wine & You

Valdemar Inspiration Sellection 2012
Wino, które nie może być nazwane Crianzą, ponieważ nie spędziło w beczkach 12 miesięcy, tylko miesiąc krócej. Nie przeszkadza to producentowi stworzyć jakościowego wina. Nos jest niezwykle intensywny, charakteryzujący się ciemnym owocem (ciemna śliwka węgierka i aronia). Odnajdziemy tu też wędzonkę, smołę, skórę i czekoladę. W ustach zaskakująco kwasowe, z nutami soczystej śliwki i porzeczki. Tanina umiarkowana i delikatnie balansująca kwasowość. Finisz długi i zadziorny.
OCENA: 7,0 (bardzo dobre), CENA: 70,00, IMPORT: Wineland
Taron Crianza 2011
Crianza to wino, które leżakuje dwa lata, z czego minimum 12 miesięcy w beczkach. Jest to już wino z wyraźnym wpływem beczki. W przypadku Tarona, są to beczki amerykańskie, więc impakt wanilii jest dobrze zarysowany. Poza wanilią są tu słodkie korzenie i likierowa wiśnia w czekoladzie. Usta są zdominowane przez beczkę, jest wanilia, ale owoc schowany i podsuszany. Niby nic tej Crianzie nie brakuje, ale Taron 4m robi zdecydowanie lepsze wrażenie.
OCENA: 6,2 (dobre+), CENA: 38,00, IMPORT: Wine & You
Marques de Caceres Crianza 2011
Ten sam rocznik co Taron, również Crianza, również z nowoczesnym sznytem. Jest to typowa Rioja. W aromacie odnajdziemy charakterystyczne czerwone owoce (wiśnia), wędzoną śliwkę, ale też wanilię, korzenność i akcenty dymne. Dobra równowaga między aromatami owocowymi a beczkowymi. Nos umiarkowanie intensywny, z czereśniowymi i śliwkowywi nutami. Są tu też czekoladki z wiśnią i słodki likierowy finisz. Odnajdziemy delikatną kwasowość i zaokrągloną taninę. Bardzo bezpieczny wybór.
OCENA: 6,8 (dobre+), CENA: 59,00, IMPORT: Wielkie Wina
Lan Crianza 2011
Kolejna, trzecie z kolei Crianza z tego samego rocznika. Jest jednak inna od powyższych. Przede wszystkim dlatego, że wytworzono ją z użyciem mieszanych beczek - część klepek amerykańskich, część francuskich. Dzięki temu impakt wanilii nie jest tak duży. Poza słodkimi akcentami pojawia się sporo nut ziołowych i nawet obejściowych, rustykalnych. Nos jest ciekawy, chociaż trzeba lubić ten styl. Usta są bogate i strukturalne, z wyraźną ziołowością i anyżowym finiszem.
OCENA: 6,7 (dobre+), CENA: 46,00, IMPORT: Mielżyński
Campo Viejo Reserva 2011
Czym się różni Crianza od Reservy? Teoretycznie długością dojrzewania. Crianza dojrzewa 2 lata, a Reserva 3 lata, ale... okres minimalnego leżakowania w beczkach jest taki sam. Różnica między nimi powinna być inna, ale bywa niewielka. Większość producentów przeznacza dojrzalsze grona lub te z lepszych parceli, starszych krzewów na Reservę. To teoria. A praktyka? Bywa różnie.
Campo Viejo Reserva pochodzi z tego samego rocznika co trzy wyżej opisane Crianze. Posiada ten sam poziom alkoholu i składa się z mniej-więcej tych samych szczepów.. W aromacie atak rustykalności i palonego drewna. Można doszukać się likierowej wiśni oraz nalewkowej truskawki. Usta powściągliwe, z lekko zarysowaną taniną i delikatną kwasowością. Owoc nieco schowany, a w finiszu pojawia się wanilia.
OCENA: 6,3 (dobre+), CENA: 43,00, IMPORT: Pernod Ricard
Quebrada Reserva 2011
Rioja z zaskakująco szybko wyeksponowanymi aromatami dojrzałego wina. Jest wyraźnie "developing", bez świeżego owocu w nosie, za to z ziemistością, skórą i wyraźnym wpływem dębu. Pojawia się trochę charakterystycznej dla Tempranillo truskawki, jednak jest ona tylko w tle. W ustach suszone liście, suszone owoce, ziemistość i już dobrze poukładana kwasowość z taniną.
OCENA: 6,8 (dobre+), CENA: 69,00, IMPORT: Wielkie Wina
Taron Reserva 2006
Ten mały producent, z niepozorną etykietą, podchodzi do swojej Reservy w tradycyjny sposób. Wypuszcza ją do sprzedaży dopiero po 10 latach przechowywania w swojej piwnicy. Wino jest 5 lat starsze od poprzedniego wina i wydaje się być młodsze i żwawsze! W aromacie pojawia się śliwka w słodkiej czekoladzie, lukrecja i suszona żurawina. Mimo słodkich akcentów, aromat jest elegancki i nienarzucający się. Usta są subtelne, zbalansowane, a akcentami cedrowymi i tonami wanilii. Ciało zwiewne a finisz dość ulotny. Nie zmienia to jednak pozytywnego wydźwięku wina.
OCENA: 7,2 (bardzo dobre), CENA: 59,00, IMPORT: Wine & You
Bodegas Franco-Espanolas Bordon Reserva 2009
Kompleksowa Reserva, z wieloma płaszczyznami aromatycznymi. Są tutaj nuty obejścia, jest skóra, akcenty drzewne, ale również świeży i suszony owoc, czerwony i ciemny. W ustach odnajdziemy balans między umiarkowaną kwasowością, a średnio zaznaczoną taniną. Soczysta wiśnia odświeża słodkie akcenty wanilii. Można doszukać się ziół i tytoniu.
OCENA: 7,2 (bardzo dobre), CENA: 59,00, IMPORT: Rafa Wino
Bodegas Lopez de Heredia Vina Tondonia Tinto Reserva 2004
Tradyjna Rioja Reserva z wyśmienitego rocznika! W aromacie suszony tytoń, świeżo garbowana skóra, słodkie balsamico, przyprawy, mięta, suszona wiśnia, jesienne liście i leśna ściółka. Wino w kieliszku można bez ustanku wąchać. Usta są dojrzałe, aksamitne z delikatną już taniną i nadal soczystym, kwasowym owocem, w typie dojrzałej wiśni i czarnej porzeczki. Mimo 12 lat, w świetnej frmie i z potencjałem na więcej!
OCENA: 7,8 (bardzo dobre), CENA: 155,00, IMPORT: Winkolekcja
Bodegas Muga Seleccton Especial 2011
W porównaniu do Tondonii, Muga zdaje się być krnąbrnym, ale (dla wielu) atrakcyjnym młodzieńcem. Intensywny aromat o dymnej charakterystyce. Jest palone drewno, są suszone, świeże oraz kandyzowane wiśnie. Można doszukać się śliwki i czekolady. Usta są pełne i tak złożone, że można to wino kroić nożem. Kwasowość i tanina są w wysokich rejestrach, a smak zdominowany jest przez słodkie akcenty wanilii i likierowego owocu. Pikantny, długi finisz dodaje winu charakteru. Wino ze sporym potencjałem.
OCENA: 7,5 (bardzo dobre), CENA: 139,00, IMPORTER: Wielkie Wina
Campo Viejo Gran Reserva 2010
Gran Reserva to już wyraźna różnica w dojrzewaniu. Łącznie 5 lat, z czego 2 lata minimum w beczkach. To zdecydowanie więcej niż Reserva i Crianza. Różnica jest od razu zauważalna. Campo Viejo posiada dymny aromat, lekko orzechowy i z akcentami wiśni. Jak na Gran Reservę, nos jest dość młody. Usta są taninowe, jeszcze nie zharmonizowane z kwasowością. Ciała sporo, co podparte jest długim finiszem. Owoc skryty, pojawia się sporo nut dębowych.
OCENA: 6,8 (dobre+), CENA: 59,00, IMPORTER: Pernod Ricard
Valdemar Gran Reserva 2007
Wino o zdecydowanie większej intensywności niż poprzednie. Większy wpływ nowego dębu amerykańskiego ujawnia się w akcentach słodkich przypraw i orientalnego drewna. Jest też wanilia i słodki czerwony owoc. Usta są pełne, obfite, z zaznaczoną taniną. W smaku pojawia się czarna porzeczka, śliwka, i ciemna wiśnia. Wino 9-letnie, ale nadal nie ukazujące swojego optymalnego potencjału.
OCENA: 7,2 (bardzo dobre), CENA: 120,00, IMPORTER: Wineland
Bodegas Franco-Espanolas Bordon Gran Reserva 2005
Jak na dobrą Gran Reservę przystało, beczka użyta do tego wina nie jest nachalna. Owoc cały czas jest wyraźy i soczysty. Owszem, pojawiają się akcenty drugo i trzeciorzędowe w aromatach, ale są one dobrze zaakcentowane. Jest wanilia, jest czekolada, jest likierowy owoc, ale też suszone liście i skóra. Usta są dobrze zbudowane, z taninowym kręgosłupem. W winie odnajdziemy wiśnię, śliwkę, ale też przyjemnie cierpki, zadziorny finisz.
OCENA: 7,4 (bardzo dobre), CENA: 95,00, IMPORTER: Rafa Wino.

Wina słodkie to zupełna nisza w regionie Rioja. W Polsce te wina są rzadko spotykane, ale udało mi się znaleźć dwa. Oba z apelacją DOC Rioja!

Campo Viejo Semi Dulce CVC (N/V)
Nierocznikowe słodkie wino z opóźnionego zbioru. Naturalnie słodkie, z niższym niż normalnie poziomem alkoholu. W aromacie ananas i dojrzałe gruszki. Ponadto nieśmiałe akcenty miodu. Usta delikatnie słodkie, o bardzo zwiewnej strukturze z subtelnie zaznaczoną kwasowością.
OCENA: 5,5 (dobre), CENA: 29,90, IMPORTER: Pernod Ricard
Marquis de Caceres Satinela Semi Dulce 2015
Styl zbliżony do wina poprzedniego, również późny zbiór, ale w charakterze wino nieco inne. W aromacie słodkie, dojrzałe winogrona, suszony ananas, liczi i miód. Usta zwiewne, z doskonałym balansem cukru i kwasowości. Konsekwentnie w smaku można doszukać się nut winogronowych zapamiętanych w aromacie. Wino jest zwiewne i ulotne, ale w tej zwiewności urokliwe.
OCENA: 6,3 (dobre+), CENA: 49,00, IMPORT: Wielkie Wina

MACIEJ SOKOŁOWSKI