Primitivo to ostatni "krzyk mody" w Polsce. Potężnie zbudowane wina, o charakterystyce bardzo dojrzałych, często konfiturowych owoców i stonowanej kwasowości, uwiodły w naszym kraju wielu odbiorców. Jest popyt, jest podaż, dlatego w każdym sklepie z winem Primitivo musi być! Wystarczy zajrzeć na ranking aplikacji "Vivino", by przekonać się, że trzy najlepiej oceniane wina w Polsce są wytworzone właśnie z tej odmiany.
Primitivo to szczep rosnący głównie we włoskiej Puglii, ale badania DNA dowiodły, że amerykański szczep Zinfandel to genetycznie to samo.

Podczas warsztatów, które zorganizowałem 8 marca 2017, udało mi się zebrać 12 win odmianowych - 7 Primitivo i 5 Zinfandel. Panel degustacyjny miał pokazać, czy są różnice między pochodzeniem wina (Włochy a Kalifornia), jak również zdecydować głosami uczestników, które wina, w którym stylu są najlepsze. Głosujący oddawali głosy na trzy najlepsze ich zdaniem wina, gdzie najlepsze otrzymywało 3 pkt, drugie miejsce 2 pkt i trzecie miejsce 1 pkt. Przy 14 osobach biorących udział w plebiscycie, wino mogło uzyskać maksymalnie 42 pkt.

Przy recezji znajdują się również moje oceny. Jeśli odnalazłem w winie soczystość, kwasowość balansującą cukier, równowagę między kwasowością a taniną, a także kompleksowość i dobrze wkomponowany alkohol - ocena szła w górę. W zestawieniu jest kilka bardzo dobrych win i jedno wyśmienite!

FEUDI DI SAN GREGORIO PRIMITIVO 2015 (DOC PRIMITIVO DI MANDURIA)
Kolor jasnorubinowy, świetlisty. Nos świeży, młody i rozbudowany. Można doszukać się przypalonej konfitury wiśniowej, akcentów dymnych, wędzonych śliwek i słodkiej korzenności (lukrecja). W ustach zaskoczenie. Wino jest dość wytrawne, z kwasowością powyżej średniej. Owoc soczysty, świeży. Nie ma dżemu, nie ma konfitury, nie ma wanilii ani rozgotowanych jagód. Jest za to soczysta wiśnia i subtelna tanina kojarząca się ze skórką ciemnych winogron...
W głosowaniu publiczności zajęło 2. miejsce, zdobywając 13pkt/42.

OCENA: 7,4 (bardzo dobre)
CENA: 59,00
IMPORT: 6win.pl

TORMARESCA TORCICODA PRIMITIVO 2014 (IGT SALENTO)
Kolor średniorubinowy, odrobinę wyższy ekstrakt niż w winie poprzednim. Aromat stricte owocowy, z dominację ciemnych owoców - jagód i czarnego bzu. Nos jest intensywny i słodki z akcentami wanilii. Usta pełne, dobrze zbudowane, z zarysowaną owocową słodyczą, przyjemnie balansowaną przez zaznaczoną kwasowość. W smaku jeżyny, jagody, ciemna wiśnia i zaakcentowana tanina.

OCENA: 7,0 (bardzo dobre)
CENA: 99,99
IMPORT: Centrum Wina

A MANO IMPRINT OF MARK SHANNON PRIMITIVO APPASIMENTO 2015 (IGT PUGLIA)
Kolor średniorubinowy z fioletowymi refleksami. Nos wyrazisty, młody, ale z zaznaczonymi nutami suszu, zarówno owocowego (suszona jagoda, winogrona, ciemna wiśnia), jak i ziół (suszona lawenda i bazylia). Nic dziwnego, w końcu grona użyte do wytworzenia wina były podsuszane. W ustach atak taniny - niestety dość wysuszającej. W smaku suszona aronia, cierpka i delikatnie kwasowa. Finisz pikantny i suszony. Gdyby w tym winie było więcej soczystości, ocena byłaby lepsza.

OCENA: 6,2 (dobre+)
CENA: 45,88
IMPORT: NOMA Wina Włoskie

GNARLY HEAD OLD VINE ZINFANDEL 2014 (LODI AVA)
Kolor umiarkowanie purpurowy. Nos skoncentrowany i intrygujący. Pojawiają się aromaty ciemnych owoców (jagoda, ciemna śliwka), ale też mleczna czekolada i wyjątkowy podczas tego panelu akcent ziemistej mineralności. Usta pełne, ale witalne. Jest przyjemnie zaznaczona sprężysta kwasowość, która równoważy delikatnie podwyższoną taninę. Wino wytrawne, z przyjemną strukturą, która podkreślana jest przez umiejętne wykorzystanie beczki.

OCENA: 7,2 (bardzo dobre)
CENA: 77,00
IMPORT: Centrum Wina

WENTE BEYER RANCH ZINFANDEL 2013 (LIVERMORE VALLEY AVA)
Kolor średnio rubinowy. Nos stonowany (nietypowo) i bardzo ciekawy. Pojawia się obejście, kiszone warzywa i świeżo nastawiony kompost. Usta średnio zbudowane, o zarysowanej kwasowości i wyważonej taninie. Owoc niby soczysty, ale chyba bardziej wstępna faza wytwarzania konfitury. Spory minus za wybijający się alkohol. Niestety dla tego wina ta alkoholowość była najbardziej widoczna spośród wszystkich 12 win panelu... Zupełnie inne obserwacje miał Wojciech Bońkowski na łamach Winicjatywy.

OCENA: 5,9 (dobre)
CENA: 70,90
IMPORT: The Fine Food Group

CONTE DI CAMPIANO SESSANTUNO PRIMITIVO 2013 (DOC PRIMITIVO DI MANDURIA)
Kolor intensywny, rubinowy, a na szkle gęste łzy. Nos ekstraktywny, intensywny i słodki. Jet owoc smażony, duszony, wędzony i gotowany - zarówno na bazie truskawek, jak i jagód. Wszystko wsparte wanilią i czekoladą. Usta słodkawe, ale cukier ten przełamany jest całkiem sporą, żywą kwasowością. Wino jest potężnie zbudowane i uzbrojone w aroniową taninę i suszoną czarną porzeczkę. Mimo tego ciężaru, finisz jest sprężysty i soczysty.
W głosowaniu publiczności zajęło 3. miejsce ex aequo, zdobywając 10 pkt/42.

OCENA: 6,9 (dobre+)
CENA: 57,99
IMPORT: Centrum Wina

CANTINE SAN MARZANO SESSANTANNI PRIMITIVO 2013 (DOC PRIMITIVO DI MANDURIA)
Ciemny, rubinowy kolor o ultra ekstrakcie. Łzy tak gęste, że zostawiają barwnik na kieliszku. Nos słodki, potężny, o aromatach jagodowej konfitury, wędzonej śliwki, śliwki w czekoladzie, ale też z akcentami siodła, smoły i czarnej herbaty. Usta gęste, że można jeść łyżeczką. Owoc jest przejrzały, podsuszany (winogrona, jagoda), spora tanina zaokrąglona cukrem resztkowym. Brakuje kwasowości, soczystości, elegancji. Istny "Pudzian". W kategorii "Primitivo/Zin" to bardzo dobre wino, które wyróżnia się spośród zebranych. Większość początkujących (i nie tylko!) konsumentów w Polsce kocha taki styl - ponieważ nie przepadają za kwasowością, a lubią zarysowany cukier i alkohol.
W głosowaniu publiczności zajęło 3. miejsce ex aequo, zdobywając 10 pkt/42.

OCENA: 7,2 (bardzo dobre)
CENA: 119,00
IMPORT: Vininova

RANCHO ZABACO ZINFANDEL 2014 (DRY CREEK RIVER AVA)
Kolor średniointensywny, rubinowy. Nos intensywny, słodki, ale świeży. Jest w nim coś z aromatów kwasowej maliny, ale też coś pikantnego (chili) oraz niuanse kwiatowo-ziołowe (estragon i płatki róż). Usta zaskakujące, o wyraźnej kwasowości, konkretnej, ale ułożonej taninie. W smaku czarna porzeczka i jagody rozjechane na rozgrzanej w słońcu autostradzie.

OCENA: 7,1 (bardzo dobre)
CENA: 49,00
IMPORT: MAKRO

BRAZIN ZINFANDEL OLD VINE 2012 (LODI AVA)
Kolor jasnorubinowy. Nos intensywny, ale dojrzały o charakterystyce suszonych ziół, suszonej jarzębiny, wyschniętych liści i portfelowej skóry. Pomimo dużego ekstraktu i wysokiego alkoholu, wino jest sprężyste i posiada przyjemną kwasowość. Tanina jest umiarkowana i podkreśla akcenty tytoniowe i herbaciane. Finisz jest długi i pieprzny.

OCENA: 7,3 (bardzo dobre)
CENA: 75,00
IMPORT: Vininova

SEGHESIO OLD VINE ZINFANDEL 2011 (SONOMA - kompozycja gron z DRY CREEK RIVER AVA i ALEXANDER VALLEY AVA)
Umiarkowanie nasycony rubin z pomarańczowym, a nawet lekko ceglastym rantem. Nos skoncentrowany, dojrzały. W aromacie pojawiają się suszone liście herbaty, liście tytoniu i eukaliptusa, a także pewna świeżość mięty pieprzowej. Intrygująca jest też woń suszonego mięsa. Usta potężne, o świetnie zintegrowanym alkoholu (15.5%), rasową taniną i umiarkowaną kwasowością. Owoc jest dojrzały, ale soczysty i przypomina ciemną wiśnię oraz czarną porzeczkę. To co zdecydowanie wyróżnia to wino z tłumu to baaardzo długi, niewiarygodnie pikantny finisz (nie alkoholowy), który sprawia wrażenie ziołowego pieprzu, albo nawet chili.
W głosowaniu publiczności zajęło 1. miejsce, zdobywając 21 pkt/42.

OCENA: 8,1 (wyśmienite)
CENA: 230,00
IMPORT: Mielżyński (dostępny rocznik 2012)

RINFORZO OLD VINES PRIMITIVO 2014 (IGT SALENTO)
Kolor nasycony, ciemnorubinowy. Nos intensywny, złożony i z wyraźnym akcentem podsuszania gron. W efekcie doszukamy się aromatów suszonych jagód i winogron, a także suszonych pomidorów, akcentów gotowanych jeżyn oraz bakalii i wanilii. Usta również potężne, słodkie, z dominującą jagodą i jeżyną. Ocena byłaby wyższa gdyby kwasowość choć trochę balansowała cukier resztkowy.

OCENA: 6,4 (dobre+)
CENA: 78,90 
IMPORT: NOMA Włoskie Wina

MASSERIA LI VELI PRIMITIVO 2014 (IGT SALENTO)
Ciemno rubinowy kolor, mocno nasycony, z wyraźnym ekstraktem pozostającym na ściankach kieliszka. No skoncentrowany, z wyraźnym wpływem nowej beczki. Jest tu czekolada z chili, bakalie, wanilia i przedziwny jak dla wina aromat whisky! Wyraźnie było czuć słód. Usta strukturalne, z zarysowaną kwasowością i miażdżącą taniną, która jest jeszcze ściągająca i nieułożona. W smaku słodka wiśnia, jagoda i gorzka czekolada, ale cukru jako takiego mniej niż w większości puglijskich Primitivo. Finisz długi, pikantny i przejmujący. Wino ma zadatki na wyśmienite, ale jeszcze nie teraz.

OCENA: 7,1 (bardzo dobre)
CENA: 89,90
IMPORT: Mielżyński

KONKLUZJA:
- Najważniejszą różnicą pomiędzy Primitivo i Zinfandelem jest cukier resztkowy. Puglia, a w szczególności Manduria korzystają z możliwości apelacyjnych, według których Primitivo "Rosso" może zawierać do 18 gramów cukru! W Zinfandelach cukru jest mniej, a wina są wyraźnie wytrawniejsze
- Kolejną różnicą jest częstsze stosowanie podsuszanych gron w Primitivo
- Walory smakowe i aromatyczne, moc alkoholowa, struktura, poziom kwasowości oraz użycie gron ze starych krzewów jest wspólna dla obu.

MACIEJ SOKOŁOWSKI