Gruner Veltliner to gwiazda austriackiego winiarstwa. Szacuje się, że jego nasadzenia to około 30% wszystkich upraw winorośli w Austrii (dane z 2009 to 29,4% według austrianwine.com), a w niektórych regionach, szczególnie Dolnej Austrii, jest to nawet 50%. Win z tego szczepu wytwarza się dużo, różnej jakości, w różnych stylach i innych walorach aromatyczno-smakowych. Szczep ten można także spotkać w krajach ościennych - w Czechach, na Węgrzech i na Słowacji.

Jak pisze Jancis Robinson, przed 1989 w Zachodniej Europie prawie nikt nie słyszał o Grunerze Veltlinerze. Po 20 latach nazwa ta występuje w kartach win najlepszych restauracji na świecie. Skąd zatem ta popularność? Po pierwsze z wysokiej jakości win pochodzących z Austrii. Miejscowi winiarze, pokazując swój narodowy charakter, przykładają się perfekcyjnie do swojej pracy. Po drugie, na każdym pułapie jakościowym, Grunery są w dobrym stosunku ceny do jakości. Poniżej przedstawiam efekty degustacji dwudziestu Grunerów Veltlinerów, które porównaliśmy podczas moich warsztatów.

Zacznijmy od najlepszych!

1. Frischengruber Gruner Veltliner Smaragd 2014 Krinberg (Wachau)

Smaragd to najwyższa pozycja w klasyfikacji regionu Wachau. Wino jest aromatyczne i ujmuje nutami dymnymi, mineralnymi i krzemiennymi niczym Sancerre. Można doszukać się akcentów zielonych, łodyżkowych i skórki limonki. Usta są skoncentrowane, pełne, kremowe. Intrygujący i długi, kwasowy, grejpfrutowy, krystaliczny i odświeżający finisz.

Ocena: 7,9 (bardzo dobre)

Import: Wino i kieliszki, cena: 124,00 zł

2. Haider Gruner Veltliner Eiswein 2011 (Burgenland)

Wytwarzane w Burgenlandzie słodkie wino ze zmrożonych winogron Gruner Veltliner. W aromacie bardzo słodkie, miód spadziowy, korzenność, suszona brzoskwinia, wędzona śliwka, bardzo dojrzały melon. Usta balsamiczne, kremowe. Świetny balans między słodyczą a kwasowością. Zdecydowana nuta owocowego suszu na finiszu.

Ocena: 7,8 (bardzo dobre)

Import: Wino i kieliszki, cena: 89,00 zł (butelka 0,375L)

3. Velich Pantha Rhei Gruner Veltliner 2009 (Burgenland)

Dojrzały, 7-letni Gruner Veltliner z Burgenlandu. Orzechowy nos, drzewny z akcentami olejków. W tle morele, masło, ser i śmietanka. Wyraźny kontakt z beczką dębową i zdecydowanie zaawansowane ewolucyjne nuty. Usta są ziołowe, dymne (!), korzenne, słone, ale bardzo żywe... Wino dojrzałe, ale sam jestem ciekaw jego kondycji za kilka lat.

Ocena: 7,6 (bardzo dobre)

Import: Mielżyński, cena: 179,60 zł

4. Birgit Eichinger Gruner Veltliner Erste Lage Gaisberg 2014 (Kamptal Reserve)

Dobrze zbudowane wino o morelowych, dojrzałych nutach oraz krzemienno-dymnych akcentach. Usta są pełne, nawet ostre, pieprzne o smaku dojrzałych pestkowych owoców. Przyjemnie relaksuje Słono-korzenny finisz przyjemnie relaksuje. Wino ze sporym potencjałem.

Ocena: 7,5 (bardzo dobre)

Import: Wine & You, cena: 86,00 zł

5. Weingut Payr Rothenberg Reserve 2009 (Carnuntum)

Kolejne dojrzałe 7-letnie wino z odmiany Gruner Veltliner w wersji Reserve. Intensywny nos, nuty naftowe i drzewne, ewolucyjny. Owoc już skryty. Usta pełne, maślane i brzoskwiniowe. Na spory plus, mimo wieku, wciąż dobrze zarysowana kwasowość i pieprzność na finiszu.

Ocena: 7,5 (bardzo dobre)

Import: Wino i kieliszki, cena: 115,00 zł

6. Birgit Eichinger Gruner Veltliner Erste Lage Lamm 2014 (Kamptal Reserve)

Kolejne wino od tego producenta w wersji Erste Lage Reserve. Droższe, ale niżej ocenione. Nieco jeszcze za młode. Wydaje się być winem o większym potencjale. Nos jest intensywny, z akcentami miodowo-żywicznymi i nawet lekką wanilią. Usta dobrze zbudowane, delikatną kwasowością (jej trochę brakowało niektórym degustującym), ale całość kompleksowa i dobrze zbalansowana. Przyjemny, relaksujący, subtelnie ziołowy finisz.

Ocena: 7,4 (bardzo dobre)

Import: Wine & You, cena: 119,00 zł

7. Winzer Krems Kremser Wachtberg Gruner Veltliner 2013 (Kremstal Reserve)

Pierwsze wino z Kremstal w niniejszym zestawieniu. Dobrze zaznaczony mineralny nos, wzmocniony słodkim, dojrzałym owocem - brzoskwinie, morele. Usta lekko słonawe, eleganckie, z rozgrzewającym pieprzno-mineralnym finiszem. Ciała sporo, wino dobrze zbudowane.

Ocena: 7,1 (bardzo dobre)

Import: Rafa Wino, cena: 79,50 zł

8. Dva duby Veltlinske Zelene 2014 (Morawy / Znojmo)

Jedyne wino spoza Austrii. I do tego jakby z innej planety. Opisane jako pomarańczowe, czyli wytwarzane w amforach z kontaktem moszczu z szypułkami i skórkami. W aromacie zbite jabłko i wyraźne utlenienie, kwiaty, wosk i miód. W ustach jabłko, wibrująca kwasowość i bób (!) Wino niestandardowe i wielowymiarowe.

Ocena: 7,1 (bardzo dobre)

Import: Wino z Moraw, cena: 68,00 zł

9. Birgit Eichinger Gruner Veltliner Hasel 2015 (Kamptal)

Młode wino, z bardzo dobrym stosunkiem cena/jakość. Intensywny nos, pieprzno-mineralny. Usta delikatnie ziołowe, jabłkowe, z akcentami białej porzeczki. Usta złożone, z dobrze zaznaczoną kwasowością. Mimo niskiego alkoholu, sporo ciała i długi, sprężysty finisz.

Ocena: 7,0 (bardzo dobre)

Import: Wine & You, cena: 44,00 zł

10. Steininger Gruner Veltliner Brut 2013 (Kamptal)

Jedyne w stawce wino musujące, pochodzące z regionu Kamptal i wytwarzane metodą klasyczną (druga fermentacja w butelce). Nos drożdżowy, jabłkowy, gruszkowy z akcentami dojrzałych białych owoców (brzoskwinie). Usta dobrze zbalansowane, z wyraźnym cukrem resztkowym, ale i świeżą kwasowością. Przyjemny grejfrutowy finisz typowy dla odmiany. Ciała sporo (alk. 13,5%).

Ocena: 6,9 (dobre+)

Import: Wino i kieliszki, cena: 119,00 zł

11. Birgit Eichinger Gruner Veltliner Wechselberg 2015 (Kamptal)

Kolejne podstawowe i młode wino z Kamptal. Nos słodkawy, owocowy, brzoskwiniowo-morelowy. Usta sprężyste, eleganckie, z mineralnym, ale też delikatnie rozgrzewającym finiszem. Lekkie i relaksujące.

Ocena: 6,9 (dobre+)

Import: Wine & You, cena: 62,00 zł

12. Frischengruber Gruner Veltliner Federspiel 2014 Frauenweingarten (Wachau)

Federspiel to drugi po Smaragdzie poziom jakości w Wachau. Nie ma to być wino najwyższych lotów, ale wystarczającej jakości by urzekać degustujących. Takie właśnie jest to wino. Jest charakterny nos, gdzie można doszukać siękrzesiwa, pikantności, pieprzności i soczystego owocu. W ustach rześkie, kwasowe i krystaliczne. Do wszystkich przemówi świeży limonkowy finisz.

Ocena: 6,8 (dobre+)

Import: Wino i kieliszki, cena: 74,00

13. Salomon Wieden & Berg 2014 (Kremstal)

Subtelny nos, z akcentami białego pieprzu i kamienistej, rozgrzanej w słońcu polnej drogi. Usta są smukłe, jędrne i krystaliczne, ale jednocześnie z ułożoną kwasowością i przyjemną grejpfrutową goryczką.

Ocena: 6,8 (dobre+)

Import: Mielżyński, cena: 49,00 zł

14. Winzer Krems Kremser Sandgrube 2015 (Kremstal)

Delikatny nos, przyczajony owoc, za to na pierwszym planie biały pieprz i kamienna mineralność. Usta całkiem bogate, z długim jędrnym, kwasowym finiszem i mineralnymi akcentami. Świetny balans cukru resztkowego i kwasowości.

Ocena: 6,7 (dobre+)

Import: Rafa Wino, cena: 32,20 zł (najlepszy stosunek cena/jakość w panelu)

15. Nitthaus Heideboden Gruner Veltliner 2015 (Burgenland)

Zupełnie inny styl Grunera. Aromatyczność niczym w Gewurztraminerze. W sumie nie ma się czemu dziwić, bo Traminer to jeden z rodziców Grunera Veltlinera. Nos intensywny, egzotyczny, kwiatowy. Są tu też brzoskwinie, morele. Usta niestety nie nadążają za intensywnością aromatyczną, są smukłe, umiarkowanie kwasowe i proste. W ocenie ogólnej spory plus za aromat.

Ocena: 6,6 (dobre+)

Import: Wine & You, cena: 39,00 zł

16. Haindl Erlacher Gruner Veltliner 2015 (Niederostereich)

Świeże i lekkie białe wino z północnej Austrii. W aromacie sodki cytrus, lekka warzywność i zielona mirabelka. W ustach typowy dla odmiany biały grejpfrut. Można doszukać się delikatnej mineralności. Finisz rześki i spontaniczny. Idealne wino na lato.

Ocena: 6,6 (dobre+)

Import: Wine Estate, tylko HoReCa

17. Jordan Pulkau Gruner Veltliner 2015 (Weinviertel)

W aromacie biały grejpfrut i subtelna mineralność. Usta rześkie, dość kwasowe i dzięki temu nieco charakterniejsze od poprzednika. Przyjemny pieprzno-mineralny finisz.

Ocena: 6,5 (dobre+)

Import: Wine Estate, cena: ok. 60,00 zł

18. Michael Auer Gruner Veltliner 2015 (Carnuntum)

Kolejne wino z Carnuntum, tym razem młode i codzienne. Nos świeży i soczysty, głównie cytrusowy, grejpfrutowo-limonkowy. W ustach wyczuwalna delikatna goryczka grejpfruta, subtelna mineralność i rześka kwasowość.

Ocena: 6,5 (dobre+)

Import: Wine Estate, cena: ok. 40,00 zł

19. Stagard Urban Gruner Veltliner 2015 (Niederostereich)

Nazwa wina jak z Norwegii, ale wino z Austrii ;) W aromacie o umiarkowanej intensywności, z dominującym jabłkiem i akcentami pieprznymi. Usta z dobrym balansem cukru i kwasowości. Wino jest łagodne, z umiarkowaną kwasowością i przyjaznym, aksamitnym finiszem. Gruner dla osób, które nie potrzebują nadmiaru kwasowości...

Ocena: 6,4 (dobre+)

Import: Rafa Wino, cena: 41,90 zł

20. Hundsdorfer Gruner Veltliner Landwein

Niby proste wino, ale i tak porządne. Jest świeże, delikatne, owocowe. Idealnie nadaje się na piknik, jak i do przygotowania szprycera. Na plus ekonomiczna litrowa butelka :)

Ocena: 5,5 (dobre)

Import: brak - dostarczone przez Wine & You

KONKLUZJA:

• Wszystkie degustowane wina były na dobrym lub bardzo dobrym poziomie, niezależnie od ceny. 
• Każdy Gruner Veltliner jest inny. W zależności od stylistyki wybranej przez winiarza można stworzyć albo lekkie i kwasowe win podobne do Rieslinga, albo pełne i tłuste z wpływem beczki gdzie bliżej mu do burgundzkiego Chardonnay.
• Próbując win do szparagów, z zielonymi lepiej komponowały się wina młode, a z białymi poważniejsze. Wersje Reserve potrzebowały już nawet sosu holenderskiego ;)
• Warto w nadchodzące wakacje skierować swoją uwagę ku tym winom - każde jest na swój sposób interesujące.

MACIEJ SOKOŁOWSKI